การศึกษาแนววอลดอร์ฟคืออะไร?
นวัตกรรมการศึกษาแนววอลดอร์ฟมี
รากฐานมาจากมนุษยปรัชญา
(Anthroposophy)โดย ดร.รูดอร์ฟ สไตเนอร์
(Rudolf Steiner 1861-1925) ได้นำมาจัดการ
ศึกษาในโรงเรียนที่มีเป้าหมายเพื่อพัฒนามนุษย์ไป
สู่ความเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ ด้วยการพัฒนากาย
(Body) จิต (Soul) และจิตวิญญาณ (Spirit)ให้
บรรลุถึง ความดี (Good) ความงาม (Beauty) ความ
จริง (Truth) แนวคิดของมนุษยปรัชญาที่เป็น
รากฐานสำคัญในการจัดการศึกษาวอลดอร์ฟ เชื่อว่า
เมื่อมองดูการเกิดและเติบโตของเด็กคนหนึ่ง เราจะ
เห็นได้ว่า กาย (Body) เป็นส่วนที่พ่อแม่เตรียมไว้ให้
ในโลก ส่วนจิตวิญญาณ (spirit) เป็นจิตเดิมแท้ของ
เด็กเองที่ มาจากโลกเบื้องบน และเชื่อมโยงกันด้วย
วิญญาณ (Soul) พ่อแม่และครูมีส่วนช่วยให้การ
เชื่อมโยงนี้เป็นไปอย่างราบรื่นกลม กลืน ความ
สำคัญของครูในอนุบาลวอลดอร์ฟ จึงต้องเรียนรู้ที่
จะเข้าใจ “เด็กตามธรรมชาติ” (Natural Childhood)
และภาวะกึ่งฝัน (Dreamy stated) ที่มีอยู่ในวัยเด็ก
การศึกษาจึงเสมือนการทำหน้าที่ปลุกให้เด็กค่อยๆ
ตื่นขึ้นมาในโลก หาวิธีเชื่อมโยงเด็กสู่โลกที่เขาได้
ลงมาเกิด ครูยังต้องใส่ใจในการเตรียมสิ่งแวดล้อม
สถานที่ อาคาร ห้องเรียน บริเวณสวน ตลอดจน
เครื่องมือเครื่องใช้ และของเล่นที่เด็กเล่น ให้เด็ก
สามารถเชื่อมโยงที่มาที่ไปในธรรมชาติได้ ตลอดจน
พลังธรรมชาติของโลก คือ ดิน น้ำ ลม ไฟ ครูได้นำ
มาประสานในกิจกรรมต่างๆในอนุบาลวอลดอร์ฟ
อย่างมีศิลปะ เพื่อให้เด็กได้เข้าถึงธรรมชาติอัน
แท้จริงของโลก และแบ่งขั้นพัฒนาการของเด็ก
ดังนี้
- (0 – 7 ปี) กาย (Body) พัฒนาผ่านพลัง เจตจำนง (Will) การมุ่งมั่นลงมือทำให้สำเร็จ
- (7 – 14 ปี) จิต (Soul) พัฒนาผ่านความรู้สึก (Feeling) เข้าถึงความงาม และศิลปะแบบต่างๆ
- (14 – 21 ปี) จิตวิญญาณ (Spirit) พัฒนาผ่านความคิด (Thinking) การตระหนักรู้ ในคุณธรรม ความดี
ครูอนุบาลยังต้องให้ความสำคัญในการจัดการ
ศึกษาให้เหมาะสมกับอายุและความสามารถตามวัย
ของเด็ก ให้เกิดความสม ดุลกัน เกณฑ์อายุของ
ระดับอนุบาลวอลดอร์ฟ คือ ก่อน 7 ขวบ หรือก่อน
ฟันแท้จะขึ้น มนุษยปรัชญายังได้เผยภาพลักษณ์
ของมนุษย์อันประกอบไปด้วย กาย 4 กาย ได้แก่
ร่างกาย กายพลังชีวิต กายความรู้สึก กายตัวตน ถึง
แม้ว่ากายทั้ง 4 จะมาพร้อมกันเมื่อคนเราเกิดมาใน
โลก แต่ก็ค่อยๆเผยออกมาทีละกายทุกๆรอบ 7 ปี
จนเด็กอายุ 21 ปี จึงมีกายทั้ง 4 ครบสมบูรณ์ หาก
ในระหว่างนั้น มีการสนับสนุนทางการศึกษาอย่างถูก
ต้องเหมาะสมแก่เด็ก จะยิ่งเป็นประ โยชน์ต่อการ
พัฒนาเด็กให้เป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ ในระดับอนุบาล
เป็นขั้นตอนที่กำลังสร้างร่างกายและบ่มเพาะกาย
พลังชีวิต การศึกษาสำหรับเด็กอนุบาล ควรส่งเสริม
พลังเจตจำนง (Will) ของเด็กและการรักษาจังหวะ
ในชีวิตประจำวัน (Rhythm of life) ของเด็กให้มี
ความสม่ำเสมอ นอกจากนี้ มนุษย์ยังรับรู้โลกผ่าน
สัมผัส ทั้ง 12 แต่ในระดับอนุบาล เด็กๆรับรู้ด้วย
สัมผัส 4 อย่างขั้นพื้นฐาน ได้แก่ สัมผัสรู้ที่ผิวกาย
(Touch)สัมผัสรู้พลังชีวิต (Life)สัมผัสรู้การ
เคลื่อนไหว (Movement)สัมผัสรู้ความสมดุล
(Balance) ความรู้ด้านสัมผัสรู้ เป็นประโยชน์อย่าง
ยิ่ง เมื่อครูนำไปเป็นแนวทางในการจัดกิจกรรมให้
เด็กในอนุบาลวอลดอร์ฟ
การศึกษาแนววอลดอร์ฟมีที่มาอย่างไร?
ในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 1 โรงเรียนแห่ง
แรกตั้งขึ้นโดยการสนับสนุนของ เอมิล มอลล์ (Emil
Molt) ซึ่งเป็นผู้อำนวยการโรงงานยาสูบวอลดอร์ฟ
แอสโทเรียล ที่สตุทการ์ท ประเทศเยอรมัน ถึงแม้
จะทำงานด้านอุตสาหกรรม แต่เขาก็เห็นด้วยกับ
ความคิดด้านมนุษยปรัชญาของ ดร. รูดอร์ฟ สไต
เนอร์ และต้องการเปลี่ยนทิศทางของสังคมในเวลา
นั้น เขาได้เชิญรูดอร์ฟ สไตเนอร์ไปบรรยายแนวคิด
ด้านมนุษยปรัชญาให้คนงานในโรงงานฟัง จึงเกิด
กลุ่มคนที่มีความเห็นร่วมกันว่า หากจะให้ความคิด
เช่นนี้เป็นจริงได้ ต้องให้เกิดขึ้นในคนรุ่นหลัง เขาจึง
จัดตั้งโรงเรียนขึ้นในโรงงาน ชื่อโรงเรียนวอลดอร์ฟ
ดำเนินการสอนลูกหลานของคนงาน ตั้งแต่ปีค.ศ.
1919 เป็นการศึกษาระดับประถม ซึ่งต่อมาภายหลัง
ได้ขยายแนวคิดมาในระดับอนุบาล จนบัดนี้กว่า 90
ปีแล้ว การศึกษาวอลดอร์ฟ ทั้งระดับประถมและ
อนุบาลได้แผ่ขยายไปทั่วโลก
บทบาทครู ( 3 R ) ได้แก่
- การทำซ้ำ (Repetition) เพื่อให้เกิดมั่นคง ครูควรทำกิจกรรมการเรียนการสอนและงานบ้านต่างๆอย่างสม่ำเสมอ หรือเรียกว่าการทำซ้ำ
- จังหวะ (Rhythm) เพื่อให้สิ่งแวดล้อมมีบรรยากาศอบอุ่นและผ่อนคลาย เหมาะสมกับธรรมชาติของวัยเด็ก ครูควรจัดตารางประจำวัน ตารางกิจกรรมในสัปดาห์ และเทศกาลประจำปี ให้สอดคล้องกับจังหวะที่ราบรื่นแบบลมหายใจเข้าและออก ให้ตารางของช่วงนั้นๆเหมาะสมลื่นไหล ไม่อัดแน่นหรือติดขัด หรือเรียกว่า การรักษาจังหวะ หรือ ความรู้สึกแบบท่วงทำนอง
- เคารพ (Reverence) ด้วยความตระหนักรู้ที่ว่า “มนุษย์เราเป็นส่วนหนึ่งของธรรมชาติ” ทำให้เราอยู่ในโลกด้วยความรู้สึกกตัญญูและเคารพต่อธรรมชาติ ทั้งยังเคารพต่อศักยภาพของความเป็นมนุษย์